Kategorie
Bez kategorii

Dokumentacja ogólnodostępnej części Platformy

1 Wstęp

Platforma Biblioteki Nauki gromadzi pełnotekstowe publikacje naukowe, udostępniane w modelu otwartego dostępu zgodnie ze światowymi standardami. 

Pełne teksty publikacji zgromadzonych na Platformie (zasoby czasopism i książek naukowych) wraz z metadanymi są dostępne publicznie dla każdego pod adresem bibliotekanauki.pl oraz za pośrednictwem API.

Dla przedstawicieli wydawców oraz administracji dostępna jest (po zalogowaniu) wewnętrzna część serwisu, która służy do zarządzania zasobami Platformy, w tym do wprowadzania metadanych i pełnych tekstów. Szczegółowe informacje dotyczące możliwości dołączenia do Platformy znajdują się na podstronie “Dołącz do wydawców” dostępnej ze strony głównej Platformy.

2 Przeglądanie zasobów Platformy

Przeglądanie zasobów Platformy, pobieranie treści oraz metadanych możliwe jest przez publiczną stronę https://bibliotekanauki.pl/ bez potrzeby logowania. Zasoby indeksowane są przez wyszukiwarki oraz łatwe do pobrania przez ogólnodostępne API.

Platforma gromadzi i udostępnia publikacje naukowe dostarczane przez wydawców na podstawie umów zawieranych z administratorem czyli Uniwersytetem Warszawskim – Interdyscyplinarnym Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego (ICM). Książki naukowe udostępniane w systemie pochodzą ponadto z serwisu otworzksiazke.pl oraz Repozytorium CeON.

Na Platformie dostępne są:

  • artykuły publikowane w czasopismach naukowych pogrupowane w ułożonych w kolejności chronologicznej wydaniach (odpowiadających zeszytom lub woluminom),
  • monografie naukowe w postaci książek autorskich lub współautorskich,
  • rozdziały składające się na prace zbiorowe.

2.1 Strona główna

Najważniejszym elementem strony głównej jest wyszukiwarka pozwalająca na dotarcie do pożądanej publikacji naukowej. Dzięki wyszukiwaniu prostemu bądź zaawansowanemu istnieje możliwość zawężania wyników do artykułów, książek (autorskich lub współautorskich, bądź prac zbiorowych) oraz rozdziałów spełniających podane kryteria. 

2.1.1 Wyszukiwanie proste

Wyszukiwarka prosta pozwala na ustawienie filtra wyszukiwania: wszędzie, w obrębie czasopism oraz w obrębie książek. Domyślne ustawienie “wszędzie” przeszukuje całą zawartość Platformy. Ustawienie “w czasopismach” spowoduje przeszukanie wyłącznie wśród artykułów z czasopism, a ustawienie “w książkach” wyłącznie wśród zawartości książek (autorskich, współautorskich, prac zbiorowych oraz ich rozdziałów).

Fraza wpisana w wyszukiwarkę prostą jest wyszukiwana nie tylko w metadanych poszczególnych publikacji, ale również w plikach ich pełnych tekstów. 

Widok wyszukiwarki prostej na stronie Głównej Biblioteki Nauki. Pole do wpisania frazy, po prawej stronie lista rozwijana z opcjami: wszędzie, w czasopismach, w książkach. Po prawej stronie przycisk SZUKAJ.
Rys. Wyszukiwarka prosta Biblioteki Nauki

2.1.2 Wyszukiwanie zaawansowane

Wyszukiwarka zaawansowana pozwala na zawężenie wyników wyszukiwania pod względem zawartości pól metadanych: kontrybutorów, dat publikacji, języka głównego publikacji, zastosowanej licencji, przypisanych dyscyplin naukowych, słów kluczowych oraz nazwy wydawcy, czasopisma czy numeru ISSN.

Wyszukiwarka zaawansowana w Bibliotece Nauki. Wyszukiwanie według pól: kontrybutorzy, data publikacji od, data publikacji do, język główny publikacji, swoboda wykorzystania, dyscypliny naukowe, słowa kluczowe i wydawca, czasopismo, ISSN. Pod spodem przycisk SZUKAJ.
Rys. Wyszukiwarka zaawansowana Biblioteki Nauki

Dla przykładu, wypełnienie w formularzu wyszukiwarki zaawansowanej pola kontrybutorzy wyświetli publikacje, których metadane zawierają wpisaną frazę w polach kontrybutorów. Natomiast wpisanie takiej samej frazy w pole główne wyszukiwarki spowoduje przeszukanie wszystkich pól metadanych oraz pełnego tekstu. Przydatność obu sposobów zależy od rodzaju zapytania oraz jakości metadanych konkretnych publikacji.

Po wpisaniu co najmniej trzech znaków w każdym z pól wyszukiwarki zaawansowanej (prócz kontrybutorów) pojawi się lista podpowiedzi – haseł zapisanych i możliwych do wyszukiwania w systemie. 

Wypełnienie więcej niż jednego pola w wyszukiwarce zaawansowanej zwróci wyniki spełniające jednocześnie wszystkie uzupełnione kryteria wyszukiwania. Wpisanie zaś kilku fraz w obrębie jednego pola zwróci wyniki zawierające co najmniej jedną z wyszukiwanych fraz.

Pola wyszukiwania zaawansowanego:

  • Wyszukiwanie poprzez pole kontrybutorów pozwala na znalezienie publikacji naukowych, w których metadanych dana osoba została wpisana w roli: autora, recenzenta, tłumacza lub redaktora. Wyszukiwać w tym polu można poprzez wpisanie imienia, nazwiska lub ORCID-u naukowca. W pole to można wpisać wiele słów.
  • Filtrowanie poprzez daty pozwala na znalezienie publikacji powstałych po wybranej dacie, przed nią bądź w określonym zakresie dat (brana pod uwagę jest data wpisana do metadanych).
  • Zaznaczenie opcji linku do danych badawczych zwróci publikacje, do których dołączono informację o powiązanych z nią danych badawczych.
  • Wypełnienie pola języka publikacji pozwoli na znalezienie publikacji, dla których w metadanych oznaczono wskazany język. Istnieje możliwość wyboru więcej niż jednego języka.
  • W polu wyboru swobody wykorzystania użytkownik może zapytać o znajdujący się w metadanych status autorsko-prawny poszukiwanych przez siebie publikacji (dostępność do wykorzystania zgodnie z zasadami dozwolonego użytku bądź na jednej z otwartych licencji). Istnieje możliwość wyboru więcej niż jednego statusu.
  • Określenie pola dyscyplin naukowych pozwala na zawężenie wyników tylko do publikacji z danej dyscypliny (ten mechanizm także bazuje na odpowiednich polach metadanych). Istnieje możliwość wyboru więcej niż jednej dyscypliny jednocześnie.
  • Podczas wpisywania poszukiwanych fraz w polu słów kluczowych użytkownik otrzyma podpowiedź, jakie słowa kluczowe istnieją w bazie i jakie tym samym mogą zostać wybrane. W pole to można wpisać wiele słów.
  • W ostatnim polu wyszukiwarki zaawansowanej możliwe jest podanie nazwy wydawcy publikacji, tytułu czasopisma lub numeru ISSN czasopisma, z którego publikacja pochodzi.

2.1.3 Nawigowanie w systemie

Dostęp do publikacji możliwy jest ponadto poprzez nawigowanie po liście wydawców. Do każdego wydawcy przyporządkowane są wydawane przez niego czasopisma i książki.

Diagram przedstawiający strukturę elementów w systemie, składający się z trzech gałęzi: wydawnictwo, czasopismo, wydanie, artykuł oraz wydawnictwo, praca zbiorowa, rozdział oraz wydawnictwo, książka autorska (współautorska).
Rys. Uporządkowana struktura dokumentów na Platformie

Użytkownik ma ponadto możliwość przeglądania list czasopism indeksowanych w poszczególnych bazach, np.: czasopisma z bazy Agro (patrz Rozdział Bazy danych).

Każdy wydawca ma na Platformie osobną podstronę (ekran detali), na której znajdują się jego metadane oraz zakładki z listami wydawanych przez nie czasopismami oraz książkami.

Podstrona z ekranem detali każdego czasopisma na Platformie ma postać jego pełnej wizytówki, gromadzącej w przystępny sposób informacje o tym czasopiśmie oraz opublikowane w nim artykuły pogrupowane w kolejne wydania.

W trakcie nawigacji w górnej części ekranu widoczne jest menu okruszkowe (breadcrumbs) stanowiące dodatkowy sposób przechodzenia pomiędzy węzłami drzewa dokumentów.

2.1.4 Najnowsze i najpopularniejsze książki, artykuły i czasopisma

Środkową część strony głównej zajmują najnowsze (czyli dodane na Platformę chronologicznie jako ostatnie) oraz najpopularniejsze (najczęściej pobierane w trakcie ostatnich 365 dni) książki, artykuły i czasopisma. Domyślnie wybrana jest zakładka “Wszystkie (dziedziny)”, co oznacza, że pojawiające się na stronie najnowsze oraz najpopularniejsze książki, artykuły i czasopisma pochodzą z całego zbioru Platformy. Wybranie jednej dziedziny, np. “Nauki humanistyczne” ograniczy ten zbiór tylko do takich, dla których w metadanych wskazano dyscypliny naukowe z dziedziny “Nauki humanistyczne”.

Widok sekcji najpopularniejsze książki, artykuły i czasopisma na stronie głównej Biblioteki Nauki.
Rys. Najpopularniejsze książki, artykuły i czasopisma na stronie głównej

2.1.5 Bazy danych

W sekcji “Bazy danych” na stronie głównej znajdują się linki pozwalające wyświetlić listy obecnych na Platformie czasopism pogrupowanych według kryterium przynależności do poszczególnych baz indeksujących.

Na Platformie Biblioteki Nauki udostępnione zostały tylko te publikacje, które zawierają pełne teksty oraz na które podpisane zostały stosowne umowy między wydawcami a ICM UW. Wyżej wymienione listy nie zawierają zatem tych czasopism znajdujących się w tych bazach, które udostępniają tam tylko metadane. Same bazy prowadzone są jako zewnętrzne serwisy internetowe:

  • AGRO (czasopisma z zakresu nauk czasopisma z dziedziny nauk rolniczych i przyrodniczych) http://agro.icm.edu.pl/, 
  • BazTech (czasopisma z dziedziny nauk inżynieryjno-technicznych i ścisłych) http://baztech.icm.edu.pl/, 
  • CEJSH czasopisma z dziedziny nauk humanistycznych, społecznych, teologicznych i sztuki) http://cejsh.icm.edu.pl/, 
  • DML-PL (czasopisma z zakresu matematyki) http://pldml.icm.edu.pl/, 
  • PSJD (czasopisma z dziedziny nauk medycznych i nauk o zdrowiu) http://psjd.icm.edu.pl/.
Widok sekcji "bazy danych" na stronie głównej Biblioteki Nauki. Bazy na liście to CEJSH, AGRO, BazTech, DML-PL i PSJD.
Rys. Lista baz danych na stronie głównej
Widok listy czasopism w bazie CEJSH.
Rys. Lista czasopism w bazie danych CEJSH

2.1.6 Lista wydawców

Na stronie głównej dostępna jest osobna sekcja “Wydawcy”. Znajdują się w niej linki do szczegółowych informacji dotyczących współpracy z ICM UW oraz do pełnej listy wydawców. Dodatkowo przedstawionych jest tutaj sześciu wydawców udostępniających swoje zasoby na Platformie. Pojawiają się oni w kolejności losowej i zmieniają wraz z każdym odświeżeniem strony.

Sekcja "wydawcy" na stronie głównej Biblioteki Nauki. W sekcji widać sześć nazw wydawców a po prawej stronie dwa przyciski: Wyświetl wszystkich i Dołącz do wydawców.
Rys. Lista wydawców na stronie głównej

2.2 Wyniki wyszukiwania

Wyniki wyszukiwania domyślnie pojawiają się według kryterium trafności malejąco. Oznacza to, że hasła najbardziej zgodne z poszukiwaną frazą znajdują się jako pierwsze na liście. Użytkownik może sortować zarówno po kryterium trafności, jak i dacie publikacji (rosnąco i malejąco). Do dostosowania strony do swoich preferencji służy również możliwość ustawienia liczby pokazywanych wyników na stronie. 

Widok wyników wyszukiwania w wyszukiwarce prostej. Do pola wyszukiwarki wpisana jest fraza "analiza", a pod spodem widoczna jest lista wyników wyszukiwania - publikacje zawierające frazę "analiza".
Rys. Wyniki wyszukiwania

Liczba ustawionych przez użytkownika filtrów pojawi się przy oznaczeniu Wyszukiwania zaawansowanego.

Widok wyszukiwarki zaawansowanej z filtrami: kontrybutorzy, data publikacji od i język główny publikacji. Na zrzucie ekranu zaznaczona jest liczba zastosowanych filtrów widoczna w prawym górnym rogu.
Rys. Liczba filtrów wyszukiwarki zaawansowanej

Z poziomu wyników wyszukiwania istnieje możliwość przejścia do wyszukiwania z ustawionym filtrem kontrybutora lub dziedziny. Po kliknięciu w imię i nazwisko kontrybutora na liście wyszukiwań pojawią się publikacje, związane z danym kontrybutorem.

Zrzut ekranu - widok wyników wyszukiwania z zaznaczoną podpowiedzią dająca możliwość wyszukiwania zaawansowanego publikacji z ustawionym kontrybutorem.
Rys. Podpowiedź dająca możliwość wyszukiwania zaawansowanego publikacji z ustawionym kontrybutorem
Zrzut ekranu - widok wyników wyszukiwania z ustawionym filtrem "kontrybutor".
Rys. Podpowiedź dająca możliwość wyszukiwania zaawansowanego publikacji z ustawionym kontrybutorem

Analogicznie działa wyszukiwanie po kryterium dyscypliny.

Zrzut ekranu - widok wyników wyszukiwania z zaznaczoną podpowiedzią dającą możliwość wyszukiwania zaawansowanego publikacji z ustawionym filtrem "dyscyplina naukowa"
Rys. Podpowiedź dająca możliwość wyszukiwania zaawansowanego publikacji z ustawionym filtrem „dyscyplina naukowa”
Zrzut ekranu - widok wyników wyszukiwania z zaznaczoną podpowiedzią dająca możliwość wyszukiwania zaawansowanego publikacji z ustawioną dyscypliną naukową.
Rys. Wyniki wyszukiwania z zaznaczonym filtrem dyscyplina

Dodatkowo użytkownik znajdujący się na stronie wydawcy ma możliwość wyszukiwania publikacji tylko w jego obrębie. Po wpisaniu pożądanej frazy w pole wyszukiwarki zostanie przekierowany na ekran wyszukiwania zaawansowanego, gdzie przeniesione zostaną fraza do głównego pola wyszukiwarki oraz nazwa wydawcy do pola Wydawca, Czasopismo, ISSN. 

Zrzut ekranu - widok wizytówki wydawnictwa z zaznaczonym polem wyszukiwarki w obrębie wydawnictwa, znajdującym się w prawym górnym rogu
Rys. Wyszukiwanie w obrębie wydawnictwa
Widok wyszukiwarki z wypełnionym polem "wydawca, czasopismo, ISSN.
Rys. Wyszukiwanie zaawansowane z wypełnionym polem wydawca

Analogicznie sytuacja wygląda z wyszukiwaniem w obrębie czasopisma.

2.3 Strony zasobów Platformy

Na zasoby Platformy składają się zestawy metadanych: tekstowych (opcjonalnie tłumaczonych na inne języki) oraz graficznych (okładki, logotypy), a także pełnych tekstów uporządkowanych w logicznej strukturze dokumentów. 

2.3.1 Ekran detali wydawcy

Na podstronie zawierającej ekran detali wydawcy prezentowane są między innymi nazwa, opis i dane teleadresowe wydawcy, a także jego logo, polityka Open access i odnośniki do stron wydawcy w sieci. 

Na stronie poświęconej wydawcy oprócz zakładek z informacjami ogólnymi użytkownik znajdzie również zakładki prowadzące do list czasopism i książek danego wydawcy.

Widok ekranu detali wydawnictwa Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej. Widoczne są informacje ogólne - telefony, adresy e-mail, wydawnictwo wsieci oraz po prawej stronie widok ostatniego wydania - okładka, tytuł czasopisma i numer wydania.
Rys. Ekran detali wydawcy

2.3.2 Wizytówka czasopisma

Podstrona z ekranem detali czasopisma pełni rolę jego wizytówki zbierającej w jednym miejscu informacje o czasopiśmie i prezentującej je w przejrzysty sposób. W poszczególnych zakładkach wizytówki czasopisma użytkownik znajdzie m.in.:

  • informacje ogólne o czasopiśmie,
  • listę wydań uporządkowaną w kolejności chronologicznej od najnowszych do najstarszych,
  • dane dotyczące wskaźników czasopisma oraz baz, w których czasopismo jest indeksowane,
  • kontakt do redakcji,
  • informacje dla autorów oraz recenzentów czasopisma.
Widok ekranu detali czasopisma Język. Religia. Tożsamość. Widoczne są informacje ogólne - Tłumaczenie tytułu, nr ISSN, dyscypliny naukowe i redakcja oraz po prawej stronie widok ostatniego wydania - okładka, tytuł czasopisma i numer wydania.
Rys. Wizytówka czasopisma

2.3.3 Ekran detali wydania

Strona poświęcona konkretnemu wydaniu zawiera jego metadane oraz listę artykułów, które wydanie zawiera.

Widok ekranu detali wydania. Na górze widoczny jest numer wydania, tytuł czasopisma a poniżej lista artykułów.
Rys. Ekran detali wydania

2.3.4 Ekran detali pracy zbiorowej

Strona poświęcona pracy zbiorowej zawiera jej metadane oraz listę jej rozdziałów.

Rys. Ekran detali pracy zbiorowej

2.3.5 Ekrany detali publikacji naukowych

Poszczególne publikacje naukowe, czyli artykuły, książki autorskie (współautorskie) oraz prace zbiorowe i składające się na nie rozdziały mają swoje osobne podstrony zawierające wszystkie wprowadzone przez uprawnionych do tego użytkowników metadane oraz pełnotekstowe wersje publikacji. Poszczególne dzieła mogą być dostępne w jednym lub kilku formatach: artykuły w formacie PDF, a książki i rozdziały w formatach: PDF, MOBI, EPUB oraz ZIP z plikami DocBook XML w środku. 

Widok książki na liście. Wydoczny jest pasek "pobierz" z formatami zip, mobi, epub i pdf, po prawej stronie ikona licencji. Poniżej widać tytuł "Książka autorska 29.12" i autora Ludwik Ludwikowski.
Rys. Formaty, w jakich dostępne mogą być książki i rozdziały na Platformie

2.4 Cytowanie

Na podstronach z ekranami detali poszczególnych publikacji istnieje możliwość pobrania gotowego cytowania oraz eksportu danych bibliograficznych. Cytować można w pięciu formatach: dwóch harwardzkich (APA, MLA), dwóch vancouverowskich (AMA, NLM) oraz w ramach polskiej normy cytowania ISO 690. 

Eksport natomiast dostępny jest w formatach BIB (obsługiwany przez BibTEX) oraz RIS (obsługiwany przez Endnote, Refman, Procite).

Lista cytowań publikacji  w pięciu formatach: APA, MLA, AMA, NLM oraz w ramach normy ISO 690. Poniżej dwa przyciski pobierania dla formatów bib oraz ris.
Rys. Lista cytowań w pięciu formatach

2.5 Eksport do PBN

Platforma Biblioteki Nauki umożliwia automatyczny eksport publikacji do portalu Polskiej Bibliografii Naukowej. Jest to funkcja pozwalająca na wypełnienie obowiązku przesyłania swoich publikacji naukowych do Zintegrowanego Systemu Informacji o Nauce i Szkolnictwie Wyższym POL-on. Uruchomienie eksportu poszczególnych publikacji z poziomu witryny przekierowuje użytkownika na stronę logowania PBN-u oraz powoduje przesłanie informacji zgodnych z wymaganiami odbierającej platformy.